تغییراتی که بعد از رفتن به فضا در بدن ایجاد می شود

علمی 1400/04/20 23:28:53

خب، بعد از رفتن به فضا، یک فضانورد با چالش های بسیاری روبرو می‌گردد که اکثر آنها می توانند به ضرر فضانورد باشند. اما یک فایده بامزه هم دارد.

بعد از رفتن به فضا چه تغییراتی در بدن ایجاد می شود؟

در این مقاله از مجله اینترنتی بیننده، تغییراتی را که در بدن انسان بعد از رفتن به فضا رخ می دهد، آورده ایم.

فضا مکانی خطرناک، سرد و بی روح است که برای زندگی انسان مناسب نیست؛ با این حال، هر ساله فضانوردان به ایستگاه فضایی بین المللی اعزام می شوند.
از قرار گرفتن در معرض تشعشعات زیاد تا زنده ماندن در شرایط ریزگرانش، فضا می تواند مکانی سخت برای زندگی باشد.
بدون عملکرد نیروی گرانش روی بدن شما، استخوان ها و عضلات شما کم کم شروع به تحلیل رفتن می کنند. تراکم استخوان ماهانه بیش از 1٪ کاهش می یابد.
بر روی زمین، نیروی گرانش به نخاع فشار می آورد. اما در فضا، محیط ریز گرانش، باعث کشش درستون فقرات می شود و موجب بلند قد تر شدن فضانوردان به اندازه یک الی دو اینچ می گردد.

در سال 2016، فضانورد اسکات کِلی، پس از نزدیک به یک سال حضور در ایستگاه فضایی بین المللی به زمین بازگشت. اما وقتی برگشت 2 اینچ بلندقدتر شده بود. بنابراین، می خواهیم بدانیم در آنجا دقیقاً چه اتفاقی افتاده است و این برای آینده سفرهای فضایی به چه معناست؟

اگر قصد سفر به ایستگاه فضایی بین المللی را دارید، آماده این باشید که هر لحظه بی وزنی را حس کنید. ایستگاه فضایی هر 90 دقیقه با سرعت بیش از 17000 مایل در ساعت به دور سیاره زمین می چرخد. این سرعت 30 برابر سریعتر از هواپیمای جت تجاری است. در نتیجه، فضانوردان در هواپیما در یک حالت ثابت سقوط آزاد یا بی وزنی زندگی می کنند.

گرت رایسمن و تجربیات او

گرت رایسمن (Garrett Reisman) می گوید: ”حضور در فضا، در محیط ریز گرانش بسیار جالب است. جالبترین چیز است؛ مثل این می ماند که شما توانایی پرواز دارید."

گرت رایسمن، فضانورد سابق ناسا است که 107 روز را در فضا به ثبت رسانده است. او می گوید، "هنگامی که شما برای اولین بار ریز گرانش را تجربه می کنید، چند عارضه جانبی فوری وجود دارد."

فضا و بیماری فضا-سازگاری

"بنابراین اولین چیزی که واقعاً احساس می کنید، حالت تهوع است. چند روز اول خیلی احساس خوبی ندارید. به نوعی شبیه هوا زدگی یا دریازدگی است. ما آن را بیماری فضا-سازگاری می نامیم. سیستم دهلیزی، یعنی اعضایی از بدن شما که اطلاعاتی راجع به چرخش و شتاب شما به مغز ارائه می دهند، بدلیل قرار نداشتن در جاذبه، خیلی خوب کار نمی کنند."

فضا و تحلیل رفتن استخوانها و عضلات

بدلیل عدم وجود نیروی گرانشی روی بدن، استخوان ها و عضلات شما نیز شروع به تحلیل رفتن می کنند. در حقیقت، تراکم استخوان ها، ماهانه بیش از 1٪ کاهش می یابد. طبق مقایسات انجام شده، میزان از دست دادن تراکم استخوانها در مردان و زنان مسن حدود 1٪ تا 1.5٪ در سال است. و از آنجا که برای شناور شدن در فضا تلاش زیادی لازم نیست، عضلات خیلی سریع قدرت و مقاومت خود را از دست می دهند.

طبق گفته های رایسمن: "باید هر روز نرمش کنید. بنابراین، آنها تقریبا روزی دو ساعت برای نرمش کردن من در ایستگاه فضایی برنامه ریزی کردند. آنچه ما دریافتیم این است که، اگر به اندازه کافی ورزش مقاومتی انجام دهید، می توانید اثرات پوسیدگی استخوانها و آتروفی یا تحلیل عضله را متوقف کنید."

فضا و سنگ کلیه

بدلیل عدم وجود نیروی جاذبه ای که همه چیز را به سمت پایین می کشاند، مایعات در بدن جمع می شوند و این حالت فضانوردان را فریب می دهد و مدام فکر می کنند که مثانه شان پر است. از این رو مجبورند تا مدام به دستشویی بروند. این امر موجب کمبود آب بدن و درنتیجه ایجاد سنگ کلیه برای آنها می شود.

فضا و ربط آن با پف کردگی و تورم صورت و قفسه سینه

رایسمن می گوید: "بنابراین، در محل مایعات بدن تغییراتی رخ می دهد. حجم زیادی از خون که به طور معمول در پاهای شما جمع می شود، بالا می آید و قفسه سینه و صورت شما به نوعی پف می کند و کاملأ قابل مشاهده است. اگر به عکس های ما در ایستگاه فضایی نگاه کنید، به نظر می رسد که ما وزن اضافه کرده ایم یا چیزی شبیه به آن. ولی در حقیقت ما پف کرده ایم."

فضا و دوبینی

تورم در قسمت بالاتنه، چشم را نیز تحت فشار قرار می دهد که می تواند باعث مشکلات بینایی شود.

رایسمن: "بسیاری از ما، از جمله خودم، وقتی که در فضا هستیم، تغییر دید پیدا می کنیم. درابتدا همه چیز رو به راه به نظر می رسد، و ناگهان همه چیز تار می شود. ما اثرات آن را می توانستیم ببینیم. ما می توانستیم تورم در عصب بینایی را ببینیم. حتی می توانستیم چین و چروک هایی را در قرنیه مشاهده کنیم. اما هنوز 100٪ مطمئن نیستیم که دقیقاً چه عواملی باعث ایجاد آن شده و چگونه می توان آن را متوقف کرد."

فضا و بلندشدن قد

گذشته از همه این چالش های سفر به فضا، یکی از فواید آن، در واقع بلند قدتر شدن است.

رایسمن می گوید: " وقتی به فضا می روید، قد بلندتر می شوید. این کل دلیل ثبت نام من در این کار است. ستون فقرات شما توسط نیروی جاذبه فشرده می شود. بنابراین، وقتی وارد محیط ریز گرانشی می شوید، دیگر هیچ نوع فشاری روی ستون فقرات ندارید، بلکه کشیده نیز می شود. من حدود یک اینچ (2 سانت و 54 میلی متر) رشد کردم."

فضا و کاهش اندازه قلب

بدون نیروی جاذبه که بر خلاف این قضیه کار می کند، قلب مجبور نیست برای پمپاژ خون در بدن به همان سختی کار کند. با گذشت زمان، این امر می تواند منجر به کاهش اندازه قلب شود.

رایسمن: "قرار گرفتن در فضا بر روی سیستم قلبی عروقی تأثیر می گذارد. بنابراین ظرفیت هوازی کمتری پیدا می کنید. می توانید در شرایط اندامی خوبی باشید، و پس از دو روز در فضا بودن، می توانید بر روی تردمیل بروید و مانند این باشید که به خودتان بگویید که احتمالاً باید به ورزشگاه بروم."

فضا و سیستم دفاعی بدن

سیستم ایمنی بدن هم ضربه می خورد. محققان کشف کردند که کمبود جاذبه عملکرد سلولهای T را که نقش مهمی در مقابله با بیماری ها دارند، ضعیف می کند.

فضا و تأثیر تشعشعات کیهانی

نگرانی دیگر تشعشعات کیهانی است. فضانوردان ایستگاه فضایی، 10 برابر بیشتر از ما که بر روی زمین هستیم، در معرض تابش قرار می گیرند.

رایسمن: "در حدود صد مایل که دور می شویم، کاملاً بالاتر از جو هستیم، با این حساب هنوز هم بسیار پایین تر از میدان مغناطیسی زمین قرار داریم. اما هنوز کمی از ما در برابر آن میدان مغناطیسی محافظت می شود. در واقع، می توان این طور گفت که، وقتی چشمان خود را می بندیم، جرقه کوچکی را مشاهده می کنید، و این در واقع نتیجه برخورد برخی از تشعشعات با مردمک چشم و آزاد شدن فوتون ها است.

محافظ مصنوعی موجود در ISS فقط تا حدی از فضانوردان در برابر تشعشعات شدید محافظت می کند و آنها را در معرض ابتلا به سرطان و سایر بیماری ها در زندگی آینده قرار می دهد.

فضا و چالشهای روانی حبس و انزوا

سرانجام، فضانوردان باید بتوانند از پس چالشهای روانی حبس و انزوا نیز برآیند.

"بنابراین، بودن در فضا یک جنبه روانشناختی دارد. این چالشهای روانی حصر و انزوا، هر دو به این دلیل است که در فضا از بقیه انسان ها جدا هستید. واقعا عجیب است که از پنجره ای به میلیاردها نفر از مردم آنجا نگاه کنید که هیچ راهی برای رسیدن به شما ندارند. وقتی آنجا بودم، در ایستگاه فضایی همزمان فقط دو خدمه داشتم، بنابراین اگر با کسی کنار نیایید، ممکن است بد باشد، زیرا در آنجا برای پذیرش دوستان جدید انتخاب زیادی ندارید."

فضا و به هم ریختگی چرخه متداول خواب

و بدون چرخه خواب شبانه روزی، روال عادی شبانه روزی فضانورد نیز از بین می رود، که می تواند باعث استرس بیشتر شود و منجر به اختلالات خواب در فضانورد گردد.

رایسمن: "درست یا غلط شما در حال جت لگ هستید که بی نهایت ناخوشایند است. خوب، نکته عجیب این است که شما هر یک ساعت و نیم یک بار به دور کره زمین می چرخید. بنابراین هر 45 دقیقه، خورشید یا طلوع می کند یا غروب می کند. بنابراین نمی توانید با نگاه کردن از پنجره به بیرون، بگویید ساعت چند است."

همه آنچه گفته شد، برای آینده سفرهای فضایی به چه معناست؟

خب، سفر به مریخ حتی بیشتر از ایستگاه فضایی بین المللی، برای فضانوردان خطر به همراه دارد. آنها با سطح بالاتری از تشعشعات، جابجایی میادین جاذبه، و مدت زمان طولانی تر سفر روبرو می شوند، که همه تأثیرات منفی فضا را بر روی بدن و ذهن انسان تشدید می کند.

بزرگترین مسئله ای که باید با آن کنار آمد، تشعشعات است. دقیقاً نمی دانیم که این تشعشعات عینی و همزمان چه کاری با انسان انجام می دهند. اما اشعه گاما یا یون های سنگین، با بافت انسان چه کاری انجام می دهند؟ ما واقعاً نمی دانیم.

در حال حاضر، ناسا و سایر سازمان های تحقیقاتی در حال کار برای توسعه فناوری بهتری هستند که از فضانوردان در برابر این خطرات محافظت می کند. بنابراین شاید روزی انسان بتواند خود را به مریخ برساند.

Insiader